Mensenkenners

"Ik ben een echte mensenkenner!" Deze boude bewering hoort men vaak uit de mond van mensen die maar al te overtuigd zijn van hun eigen gelijk en van hun eigen inzicht in de menselijke roerselen. Maar de grote vraag is: "Is dat werkelijk mogelijk?" "Zijn er mensen die andere mensen kennen?" Kennen in de zin van: weten wat hun werkelijke karakter is. "Kunnen mensen andere mensen echt goed kennen? Of is dat slechts grootspraak van mensen die wat al te overtuigd zijn van hun eigen vermogens? Maar, als dat zo is, is dan niemand echt in staat te weten hoe de andere mensen zijn? En te weten wat hun werkelijke aard en drijfveren zijn? Te weten hoe zijn onder al de verschillende omstandigheden zullen gaan reageren? En te weten hoe hun reactie in de loop van de tijd zal zijn en zal veranderen?"

Nee, dat kan werkelijk niemand! Hoewel er natuurlijk wel gradaties zijn in het menselijk vermogen om te kunnen inschatten hoe die andere mensen van karakter zijn. En te kunnen inschatten hoe zij onder een zeer beperkt aantal omstandigheden zullen reageren. "Maar liegen mensen dan die ondanks dit gegeven toch beweren andere mensen echt goed te kennen? Nee, niet noodzakelijkerwijs! Het zou ook kunnen dat zij er gewoon niet goed over hebben nagedacht. Niet hebben nagedacht waarom het niet mogelijk is om andere mensen echt te kennen.

Het grote probleem met het kennen van mensen; het weten hoe mensen zijn en hoe zij zullen gaan reageren, is dat de reacties van mensen altijd interacties zullen zijn op andere mensen en op andere omstandigheden. Wanneer, en zodra mensen met die andere mensen worden geconfronteerd, andere mensen dan waarmee zij in eerste instantie hadden te doen, zullen er andere karaktereigenschappen bij die mensen naar voren blijken te komen. Dat kan zo ver gaan, dat het er op lijkt dat men met geheel andere personages te maken heeft. Als de omstandigheden zijn veranderd waaronder men bepaalde mensen ontmoet, zal men ook andere mensen tegenover zich kunnen lijken te hebben. Die omstandigheden zijn bijvoorbeeld de omgeving waarin men die mensen ontmoet, of de emotionele toestand waarin die mensen zich bevinden. Ook de tijd waarop men mensen ontmoet is wat dat betreft van grote invloed. Mensen veranderen qua aard en houding vrij sterk in de loop van de tijd. In de loop van de dag, maar natuurlijk ook en vooral in de loop van het jaar en in het verloop van jaren. De leeftijd van mensen is wat dat betreft ook nogal sterk bepalend.

Wat betekent dit alles voor mensen in de praktijk? In de dagelijkse praktijk waarin mensen met mensen van doen hebben. Dat betekent dat men als mens nooit helemaal goed zal kunnen snappen waarom mensen op zeker moment zo reageren als in de omgang met die mensen blijkt dat ze doen. Iemand kan bijvoorbeeld in een bepaalde situatie een drukke prater blijken te zijn, terwijl diezelfde persoon in een andere situatie erg stil, of zelfs verlegen, overkomt. Iemand kan ook heel lief en aardig blijken te zijn. Terwijl diezelfde persoon onder andere omstandigheden niet te genieten is. Voorts kan iemand erg serieus blijken te zijn, terwijl diezelfde persoon onder andere omstandigheden uitermate onverschillig blijkt te zijn. Verder kan iemand erg inlevend blijken te zijn, terwijl diezelfde persoon onder andere omstandigheden juist afstandelijk blijkt te zijn.

Naar aanleiding van de voorbeelden uit de vorige alinea kan men zich gaan afvragen met wie men eigenlijk te doen heeft. Wie is de persoon welke men tegenover zich heeft? Hoe is het ware karakter van die persoon? Hoe zit die persoon werkelijk in elkaar? Waarom reageert die persoon zoals hij doet? Weerspiegelen de laatste karaktertrekken dan zijn ware karakter? Op dit soort vragen zal men nooit een definitief antwoord kunnen krijgen. Want het karakter; de aard; de houding; de wijze van reageren van iemand is relatief. Afhankelijk van wie deze tegenover zich heeft en onder welke omstandigheden zij elkaar ontmoeten. Een factor die een nog veel grotere rol in deze zaak speelt, is het áántal mensen wat tegelijkertijd bij de betreffende ontmoetingen aanwezig is. Mensen reageren namelijk vaak heel anders als er meerdere mensen bij de ontmoetingen aanwezig zijn. Dus wat is dan het ware karakter van de persoon in kwestie? Het karakter wat naar voren komt in de één op één contacten, óf het karakter wat naar voren komt in de contacten waarbij meerdere mensen aanwezig zijn?

Het hier aangehaalde feit betreffende de onmogelijkheid om te weten te komen hoe mensen écht in elkaar steken, zou men als een belangrijke relativiteitswet van de menselijke interactie kunnen gaan beschouwen. Ja, zelfs moeten gaan beschouwen. Want men komt niet onder die wetmatigheid uit. Men zal in het onderlinge verkeer van mensen nu eenmaal altijd met die betrekkelijkheid van doen hebben. De les die men hieruit kan leren, is de volgende: wanneer men geneigd is (of op het punt staat) mensen te veroordelen op hun manier van doen, zal men zich direct moeten realiseren dat men daar zelf debet aan is. Want men is dan immers zelf degene geweest waarbij dat te veroordelen karakter naar voren bleek te komen. Het is wat dat betreft ook van groot belang dat men zich niet door mensen laat teleurstellen. Want men is dan zelf immers degene geweest waarbij die teleurstelling in het intermenselijke contact zich voordoet. Als men in het vervolg besluit geen teleurstelling met betrekking tot de omgang met mensen in het eigen gemoed te laten binnenkomen, heeft men er niet noemenswaardig last van. Dat is blijkbaar ook datgene wat mensen doen die vrijwel nooit last lijken te hebben van de reacties van andere mensen. Zij lijken onaangeroerd te worden door de vermeende tekortkomingen op dit gebied van andere mensen. En daardoor lijken die mensen wat dat betreft buitengewoon positief in het leven te staan.

Klik hier voor informatie over: het menselijk karakter