KLIK HIER VOOR INFORMATIE
OVER DE SITE

COLUMNS

Over belevenissen en inzichten

CLICK HERE FOR
THE PARENT SITE
and SITE SEARCH


Taalverwerking bij sommige bijzondere mensen

Het gebeuren vond plaats op het Stedelijk Gymnasium van een provinciehoofdstad in Noord Nederland. De leraar Nederlands nodigde, na afloop van de lessen, een jong meisje uit voor een gesprek over de voortgang van haar studie. Ze stond er, zo tegen het einde van het seizoen, niet al te rooskleurig voor. "Maar", zo had hij bedacht, door iets meer haar best te doen voor het vak Nederlands, zou de situatie voor haar nog de goede kant op kunnen kantelen. En dus zei hij tegen haar: "Als je nu in ieder geval eens voor het vak Nederlands steeds datgene doet wat ik jou opdraag te gaan doen, kan dát weleens het gewenste omslagpunt voor jou zijn". "Maar", zei hij: "ik kan je moeilijk het pistool op de borst zetten, om je te dwingen je best te gaan doen". En daar had deze leraar volkomen gelijk aan. Toch viel dit goedwillende advies geheel verkeerd bij het meisje. Ze barstte na dit gebeuren in snikken uit. En ze was vervolgens geheel van de kaart.

Toen ze even later weer tot haar positieven was gekomen, was haar klasseleraar erbij gehaald om haar steun te geven. En toen het meisje daarna met horten en stoten haar verhaal aan hem had gedaan, begreep hij dat haar leraar Nederlands haar met een pistool had bedreigd. Vanzelfsprekend was dat feit voor hem ernstig genoeg om meteen alle alarmbellen te doen rinkelen. Hier kon hij...., nee hier mocht hij niet zomaar aan voorbij gaan. Al kon hij zich in het geheel niet voorstellen dat zijn zeer gewaardeerde collega, die het vak Nederlands op die school verzorgde, werkelijk tot een dergelijke daad zou kunnen zijn overgegaan. Dus hij overlegde hierover eerst nog even met enkele andere leraren. Twee vrouwelijke leraren in dit geval. En van hen kreeg hij te horen dat dit wel degelijk ernstig genoeg was om er meteen werk van te gaan maken.

Met z'n drieën gingen zij toen zonder dralen naar de rector van de school. Er mocht nu geen tijdverlies meer optreden met het aanpakken van dit probleem. De zaak was veel te ernstig om niet meteen te gaan aanpakken. Stel je voor..., er konden wel eens doden vallen op deze school. Een bedreiging met een pistool is uiteraard niet niks. En het betreffende meisje werd voor haar veiligheid, op hun instigatie door de conciërge van de school naar de ruimte gebracht waar normaal gesproken de examenopdrachten op veilige wijze worden opgeslagen. Omdat dit voor het kind een al te claustrofobische ervaring zou kunnen zijn, vroeg de conciërge aan een toevallig aanwezige schoonmaakster van de school om daar voorlopig bij haar aanwezig te blijven. En hij gaf hen een sleutel van de deur van de extra beveiligde opslagruimte, zodat zij zich zich zelf eventueel uit hun benauwde positie zouden kunnen bevrijden.

Na het verhaal van de drie leraren te hebben aangehoord, had de rector ondertussen besloten om de politie er direct bij te gaan halen en om de ouders van het kind er over te gaan inlichten. Het duurde niet lang, of de hele school was in rep en roer. Onder het nemen van de strengste maatregelen werd de leraar Nederlands even later door de politie uit zijn klaslokaal verwijderd. Onder de kinderen was toen de consternatie maximaal. Zij belden en masse naar hun ouders om hen te vertellen dat de politie hun leraar met veel vertoon uit hun klaslokaal vandaan had gehaald. En niet lang daarna brak de paniek los. Vele ouders spoedden zich stante pede naar de school toe. En zij eisten van de politie dat zij meteen hun eigen kind mee naar huis zouden kunnen nemen. De situatie op de school liep helemaal uit de hand. De politie had grote moeite om de mensen op die school enigszins tot bedaren te brengen en om het toegestroomde publiek in bedwang te houden.

De leraar Nederlands was ondertussen, na uitgebreide fouillering, geheel onthutst op het politiebureau aangekomen. Hij begreep niets van de situatie. Er was niemand die hem ook maar enigszins op de hoogte bracht van hetgeen er toch aan de hand zou kunnen zijn. Wel werd het hem zo langzamerhand duidelijk dat de politie hem onderzocht op het bij zich dragen van een wapen. Toen de politie niets van dat alles bij hem kon vinden, was in ieder geval de meeste stress bij de politieagenten wel voorbij. Men vertelde hem pas op dat moment dat hij was opgepakt vanwege een dreigement met een pistool, dat hij tegenover een leerling had geuit. Een dreigement met een pistool? De leraar begreep er niets van. Want waarom zou hij dat doen? Het zou in de verste verte zelfs niet in hem opkomen om dat te doen. En bovendien: hij hád niet eens een pistool. Ja, hij wist niet eens hoe hij met een dergelijk wapen zou moeten omgaan. Hij had zelfs nog nooit eens een pistool in handen gehad. Ook niet tijdens zijn militaire opleiding. Van een schietinstructie was hij als soldaat op de een of andere manier altijd verschoond gebleven. Dus hoe konden zij hem nu verdenken van het dreigen met een pistool? Hij was volkomen in de war van dit hele gebeuren. En hij kon door de paniek niet meer helder nadenken.

De rechercheur van politie die voor ondervraging van de leraar naar het politiebureau was toegekomen, had gelukkig vaker met dit bijltje gehakt. En wat hij al meteen vermoedde, bleek werkelijkheid te zijn. Het hele geval bleek te zijn opgeblazen. Iedereen had na het vernemen van de bedreiging z'n best gedaan om maar zo goed en verantwoord mogelijk te handelen. Maar niemand had de tijd genomen, of de tijd gehad, om te onderzoeken wat er zich nu werkelijk had voorgedaan. Er was bij de leraar geen pistool gevonden. En de leraar ontkende in alle toonaarden ooit met een pistool te hebben gedreigd. Dus vroeg de rechercheur hem of hij dan misschien het woord "pistool" tijdens de les had gebruikt. En ja, hoor! Nu herinnerde de leraar zich dat hij dat inderdaad had gedaan. Hij had dat woord immers gebruikt in het bovenstaande en vet gedrukte, spreekwoord. De leraar Nederlands liet dit weten aan de rechercheur. En het was nu voor hen beiden duidelijk dat door een verkeerd begrip over dit spreekwoord het balletje was gaan rollen.

Explicatie: er zijn nogal wat mensen die maar moeilijk met spreekwoorden kunnen omgaan. Hoe intelligent die mensen vaak ook zijn, toch snappen zij niet goed de betekenis van de verschillende spreekwoorden die tijdens het normale taalgebruik worden gebezigd. Een complicerende factor daarbij is, dat de betreffende mensen volharden in hun wanbegrip over hetgeen men met dat spreekwoord wil gaan aanduiden (zelfs nadat men hen uitvoerig uitleg heeft gegeven van het feit dat het in die situatie slechts om een spreekwoord gaat). Spreekworden worden door die mensen niet overdrachtelijk geïnterpreteerd maar juist à la lettre. Dus geheel conform de betekenis van de afzonderlijk in de tekst gebruikte woorden. In de tekst op deze webpage over het meisje dat een studieadvies van haar leraar Nederlands had gekregen, betekent dat: dat het meisje door haar wanbegrip over het gebezigde spreekwoord, echt gedacht heeft dat de leraar in staat moest worden geacht haar een pistool op de borst te zetten. Het gegeven dat het dan vaak mensen betreft die juist relatief slim zijn, maakt het des te moeilijker te begrijpen waarom zij die gebezigde spreekwoorden geheel verkeerd interpreteren. En het is dan verder ook nog eens zo merkwaardig dat zulke mensen in die verkeerde interpretatie plegen te volharden, ondanks het feit dat men hen daarover enige malen uitvoerige uitleg heeft gegeven. De betreffende leraar Nederlands, uit bovenstaande tekst, zal door het wanbegrip van zijn leerlinge natuurlijk flink in de problemen zijn gekomen. Dat gegeven suddert doorgaans ook nog eens zeer lang voort, omdat vele ouders het vertrouwen in die leraar dan kwijt zullen zijn geraakt. Ook al heeft zo'n persoon niets onoorbaars gedaan. Mensen zijn in dergelijke situaties nu eenmaal gauw geneigd te denken dat zo'n persoon toch minstens voor een deel in de fout moet zijn gegaan. Want denkt men dan: "anders was die zaak toch nooit zó groot geworden?".